تصویربرداری عملکردی (fMRI)
با توجه به پیشرفت‌های صورت‌گرفته در زمینه‌ی تصویربرداری پزشکی، با استفاده از MRI می‌توان علاوه بر به تصویر کشیدن بافت‌های ضایعه و شکل تغییرات ساختاری مغز، به بررسی و ثبت فعالیت عملکردی انسان در قسمت‌های مختلف از مغز پرداخت.
تصویر فعالیت بافت مغز زمانی قابل مشاهده می شود که با انجام یک فعالیت توسط بیمار (از قبیل حرکت دست یا تکلم)، فعالیت عصبی در یک منطقه‌ی خاص از مغز افزایش یابد. مثلاً از بیمار خواسته می‌شود که انگشت اشاره دست خود را حرکت دهد یا کلمه‌ای را در حین تصویربرداری تکرار کند. این عملکرد سبب تغییر در فعالیت الکتریکی و افزایش جریان خون ناحیه حرکتی مغز می گردد. به این ترتیب که هنگام استفاده از یک قسمت از مغز، جریان خون آن نسبت به سایر بخش‌ها بیشتر شده و به دنبال آن سطح غلظت اکسیژن خون افزایش پیدا می‌کند. در نهایت این تغییرات سبب اختلاف در شدت سیگنال دریافتی آن قسمت از بافت مغز می شود که توسط دستگاه MRI قابل اندازه‌گیری است.
کاربرد fMRI در جراحی‌های مغز
تصویربرداری عملکردی از مغز می‌تواند در طراحی عمل جراحی مغز کمک‌کننده باشد. به‌عنوان مثال اگر یک جراح مغز و اعصاب بخواهد توموری که نزدیک به مراکز تکلم، حرکتی، بینایی و یا سایر مراکز عملکردی مغز بیمار است را طی عمل جراحی از مغز خارج کند، می‌تواند برای تعیین فاصله‌ی تومور از هر کدام این مراکز، درخواست fMRI داشته باشد. این تصاویر به جراح کمک می‌کند در حین عمل جراحی از آسیب رساندن به مناطقی که مربوط به فعالیت این مراکز است دوری کند.
نتایج آنالیز داده‌های fMRI مربوط به بیماری با ضایعه در نزدیکی مرکز حرکتی دست راست
بازسازی سه بعدی تومور (رنگ زرد)، ادم (رنگ سفید) و نواحی فعالیت مربوط به دست راست (قرمز)
آزمون‌های قابل انجام در مرکز
- آزمون‌های تکلم: این آزمون‌ها مراکز حرکتی گفتار (Broca) و حسی گفتار (Wernicke) را فعال می‌کنند.
- آزمون‌های حرکتی: این آزمون‌ها به‌منظور بررسی فعالیت مراکز حرکتی دست، پا، لب و زبان طراحی شده‌اند.
- آزمون‌های حافظه: این آزمون‌ها به‌منظور بررسی فعالیت هایپوکمپ طراحی شده‌اند.
- آزمون بینایی: این آزمون جهت بررسی فعالیت ناحیه بینایی در لوب اکسیپیتال طراحی شده است.
- آزمون شنوایی: این آزمون جهت ارزیابی فعالیت نواحی مرتبط با شنوایی و درک شنوایی طراحی شده است.
- آزمون بویایی: این آزمون فعالیت مراکز بویایی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
در چه مواردی fMRI درخواست داده می‌شود
- طراحی قبل از اعمال جراحی مغز (Presurgical Planning)
- طراحی قبل از درمان‌های تهاجمی مغز از قبیل رادیوتراپی
- تشخیص بیماری‌های مغز و اعصاب كه در عملکرد انسان تاثیر گذاشته‌اند
- تشخیص بیماری‌های رفتاری انسان كه در عملکرد وی اثر گذاشته‌اند
- بیماری‌هایی كه با مشکلات زبانی، حافظه‌ای، حسی، حركتی، شنوایی، بینایی، بویایی، رفتاری، یا اعتیاد همراه هستند
- ارزیابی درمان‌های روانبخشی، نوروتوانبخشی، درمان‌های بیماری‌های مغزی-عصبی، درمان‌های روانپزشکی، روان‌درمانی و اعتیاد
- تشخیص‌های تخصصی و یا افتراقی كه با روش‌های تصویربرداری مرسوم قابل انجام نیست
استاندارد تجویز
- تعیین نوع و محل نواحی تصویربرداری مغزی مورد نیاز و یا نوع تصویربرداری ساختاری در نسخه
- تعیین علت درخواست تصویربرداری تخصصی در نسخه
- تعیین سابقه بیماری و تداخل‌های درمانی اصلی صورت‌گرفته در نسخه یا فرم‌هایی كه در اختیار پزشك قرار می‌گیرد
Persian 
English